Beginjaren als drukker
1908 – 1918
H. N. Werkman wordt in 1882 geboren in het Noord-Groningse Leens. Na het overlijden van zijn vader verhuist hij met zijn moeder en zijn twee broers naar Groningen. In 1900 gaat hij aan de slag in een boekhandel annex drukkerij in Sappemeer en daarna is hij nog enkele jaren journalist in de stad Groningen. In 1908 begint hij zijn een eigen commerciële drukkerij, in de Peperstraat in de Groningse binnenstad.
Werkmans eerste drukkerij bevindt zich op een binnenplaats tussen de Peperstraat en de Poelestraat. Hij drukt er affiches voor sportwedstrijden en bioscopen, maar ook periodieken en proefschriften. Om klanten de weg te wijzen hangt bij de ingang van de steeg een uithangbord met de tekst ‘Electrische Boek- en Handelsdrukkerij H.N. Werkman’.
Poelestraat 21, ca. 1910 met een uithangbord voor ‘Electrische Boek- en Handelsdrukkerij H.N. Werkman’.
Foto Joël de Lange, Groninger Archieven (1785-13953).
Letterproef
De zaken gaan zo goed dat Werkman in 1912 een nieuw, groter pand laat bouwen in de Pelsterstraat, waar hij met zijn gezin op de bovenste verdieping gaat wonen. In 1913, kort na de opening van dit nieuwe pand, drukt hij een letterproef: een boekje dat een overzicht biedt van het letterbestand van zijn drukkerij. Klanten krijgen daarmee niet alleen een indruk van de letters waaruit ze kunnen kiezen, maar ook van de kwaliteit van het zet- en drukwerk.
Het Nieuwsblad van het Noorden is er zeer over te spreken, blijkt uit een artikel dat op 22 november in de krant verschijnt:
“Zeker is in ieder geval dat Hendrik niet absoluut ongeschikt was als zakenman. Hij had als zoovelen twee persoonlijkheden in zich, die van de zakenman en die van de kunstenaar.”
(Martinus Werkman, in zijn brief aan Chris K. Werkman, januari. 1946)
Werkman in de drukkerij aan de Pelsterstraat omstreeks 1920-1921. (Stedelijk Museum Amsterdam, Werkman Archief.)
Vloeiblad van Drukkerij H.N. Werkman, ca. 1913, boekdruk op papier, 15 x 12,4 cm. (Archief 3 Gebroeders & Cie, Amsterdam.)
M.H. Werkman, Museum van plastische verzen, uitgegeven door H.N. Werkman in 1910, 24 x 16 cm. (Groninger Museum, schenking Stichting 3 Gebroeders & Cie.)
Kwitantie Drukkerij H.N. Werkman, ca. 1912-1918, boekdruk op papier, ca. 12 x 30 cm.(Groninger Archieven (1774-1950).)
The Camp Magazine 1 (1915) nr. 7 met een artikel van Werkman, 24 x 15,5 cm. (Particuliere collectie.)