Verantwoording speellijst Werkmans favorieten

Hieronder vindt u een korte toelichting bij muziekstukken uit de speellijst die niet in het artikel Hendrik Werkman en zijn muzikale druksels worden genoemd. Dit artikel kunt u vinden in de Schatkamer. De muziek in de speellijst is opgenomen in volgorde van verschijning in het artikel. Wanneer een muziekstuk uit meerdere delen bestaat, zijn steeds de eerste twee delen toegevoegd aan de lijst.

Hall Johnson Choir
Vertolking van twee nummers uit de soundtrack van de film The Green Pastures (1936).

Original Dixieland Jazz Band
In overgeleverde brieven verwijst Werkman niet naar specifieke stukken jazzmuziek. Hij noemt wel Dixieland, een vroege stijl van jazzmuziek afkomstig uit New Orleans, ook wel bekend als hot jazz.

Louis Armstrong and his hot five
Dit was een New Orleans jazzband actief in de jaren twintig. Werkman noemt deze band niet, maar het is mogelijk dat hij deze muziek via de radio of grammofoon heeft beluisterd. 

Hans Henkemans
Werkman schrijft dat hij erg gegrepen werd door een pianoconcert van Hans Henkemans, zoals genoemd in het artikel. Helaas was er geen pianoconcert van Henkemans beschikbaar om toe te voegen aan de speellijst. Er zijn wel fragmenten te beluisteren uit zijn concert voor viool en orkest.  

Ludwig van Beethoven
‘Maandagavond ben ik naar een uitvoering van het strijkkwartet geweest en dat heeft mij wel weer goed gedaan,’ schrijft Werkman aan Henkels op 18 december 1941. Op maandag 15 december 1941 speelde het Groninger Strijkkwartet voor de Volksuniversiteit in Riche. De gespeelde stukken waren Op.131 en 74 van Beethoven (Nieuwsblad van het Noorden, 16 december 1941).[1] 

‘Gisteravond zijn we naar een uitvoering van het strijkkwartet geweest, waar Beethoven kwartetten uitgevoerd werden,’ schrijft Werkman aan Henkels op 3 februari 1942. Op maandag 2 februari 1942 speelde het Groninger Strijkkwartet in Riche. Op het programma stonden Beethovens kwartetten. Op.132 en Op.59 I in F (Nieuwsblad van het Noorden 2 en 3 februari 1942).[2] 

Joseph Haydn
Op Nieuwjaarsdag 1942 horen Werkman en Henkels een uitvoering van Haydns oratorium Die Schöpfung.[3] Fie Werkman memoreert: ‘Hij hield veel van muziek, van klassieke muziek, vooral van Haydn, en later ook van jazz.’[4] 

Feodor Chaljapin
Fie Werkman memoreert: ‘Hij hield vooral van zang, raakte altijd weer in vervoering als hij vertelde over de klank van de stem van de Russische zanger Chaljapin’. Feodor Ivanovich Chaljapin (1873-1938) was een Russische operazanger.[5]

Ter aanvulling:
Tijdens de bijeenkomst bij Sandberg thuis in november 1941 speelt zijn stiefdochter Paula Augustin muziek van Satie en Stravinsky.[6] Welke stukken precies is nog niet achterhaald.

Vermoedelijk is Werkman bij een concert aanwezig geweest op 15 oktober 1941 waar het concert voor violoncello en orkest van Guillaume Landré werd gespeeld. ‘Goede cellisten zijn er weinig, in ons land misschien twee. Een van hen, Henk van Weezel, van het concertgebouw-orkest, speelde vorige week hier het concert van Guill. Landré, een zeer modern concert dat aan van Weezel opgedragen is’, schrijft Werkman op 22 oktober 1941 aan Henkels.[7] Dit concert was helaas niet beschikbaar om toe te voegen aan de speellijst.

Op 25 februari 1945 schrijft Werkman aan Julia en August Henkels: ‘Vorige Zondagmorgen had ik een violist [Geert Boelema] op bezoek die de schoonste klanken ten gehoore bracht op een prachtig instrument. Schubert, Beethoven, Dvorak en andere grootmeesters werden vertolkt en ik kan je verzekeren dat ik intens genoten heb.’[8] Werkman heeft dus ook muziek gehoord van Schubert en Dvořák, maar welke stukken precies weten we niet.

[1] Brief Werkman aan Henkels, 18 december 1941, en noot 517 in Frans R.E. Blom, Willem van Koppen & Mieke van der Wal (red.). Hendrik Nicolaas Werkman. Brieven rond De Blauwe Schuit 1940-1945. Deel 1. Amsterdam 2008, 276.

[2] Brief Werkman aan Henkels, 3 februari 1942, en noot 35, deel 1, 302.

[3] Brief Werkman aan August en Julia Henkels, 8 januari 1942, en noot 2, deel 1, 287.

[4] Fie Werkman en Doeke Sijens, Voetsporen. Fie Werkman & haar vader Hendrik Nicolaas Werkman, 11.

[5] Fie Werkman en Doeke Sijens (red.), Voetsporen. Fie Werkman & haar vader Hendrik Nicolaas Werkman, Groningen 2015, 13.

[6] Max Arian, Zoeken en scheuren. De jonge Sandberg, Huizen 2010, 367.

[7] Brief Werkman aan Henkels, 22 oktober 1941, en noot 437, deel 1, 253.

[8] Brief Werkman aan Julia en August Henkels, 25 februari 1945, en noot 34, deel 2, 525.